Płyny hamulcowe

„

Celem artykułu jest przybliżenie podstawowych informacji o historii i zasadach pracy z płynami hamulcowymi. 

„”

Układy hamulcowe do przenoszenia siły wykorzystują płyny hamulcowe. W ich nazewnictwie przyjąła się nazwa „Płyn DOT“. Jest to skrót amerykańskiego ministerstva transportu (Department of Transportation). Określiło ono specyfikacje dla płynów hamulcowych. Najstarsza specyfikacja DOT została zastąpiona przez DOT 2. Ona z kolei po rozszerzeniu hamulców tarczowych została zastąpiona przez DOT 3. Samochody wyposażone w system ABS wymagają z koleii lepszego płynu, który nosi oznaczenie DOT 4. Niektóre samochody wyścigowe i motocykle wymagają płynu wytrzymującego ekstremalnie wysokie temperatury w systemach hamulcowych. Dla ich potrzeb opracowano DOT 5.  

Problemem w tym, że podczas gdy płyny DOT 2, 3 i 4 są między sobą kompatybilne, to żaden z nich nie może być mieszany z  DOT 5. Powodem tego jest bazowy składnik płynu – w przypadku DOT 5 jest to silikon, podczas gdy w przypadku pozostałych podstawę stanowi polietylenglikol. Jeżeli płyn DOT 5 wlejemy do systemu, który zawiera DOT 3 lub 4 (dotyczy to także DOT 2, który jednak nie występuje już tak powszechnie na rynku), powstała mieszanka zniszczy gumowe uszczelki systemu hamulcowego. Uszkodzenie powstanie bardzo szybko, a naprawa oznaczać będzie kompletną wymianę uszczelek w całym systemie hamulcowym. Nigdy nie wolno mieszać płynu hamulcowego DOT 5 (koloru niebieskiego) z jakimkolwiek innym płynem DOT.

Na rynku istnieje także nowa wersja DOT 4, przystosowana do pracy w jeszcze wyższych temperaturach. Niestety nie uzyskała oznaczenia DOT 4.1 bądź DOT 6, ale DOT 5.1. Płyn DOT 5.1 jest żadko spotykany aczkolwiek przy zakupie trzeba uważać czy aby przypadkiem nie kupujemy DOT 5! Jeżeli w pojeździe, w którym wymagany jest DOT 5.1 istnieje potrzeba uzupełnienia płynu lub odpowietrzenia systemu hamulcowego, możemy w tym celu użyć płynu DOT 4. Jeżeli jednak całkowicie wymieniamy płyn hamulcowy lub potrzebujemy napełnić cały system (np. po jego naprawie), konieczne jest zastosowanie płynu 5.1.   

„Mokry i suchy“ punkt wrzenia

Płyny hamulcowe posiadają silne właściwości higroskopijne – chłoną wilgoć z powietrza i tym samym zwiększają między innymi swoją objętość. Dlatego konieczne jest, aby był płyn był odpowiednio szczelnie zamknięty. Zwiększona zawartość wody powoduje spadek temperatury parowania (punktu wrzenia). Szczątkowa ilość wilgoci może być także wchłaniana poprzez gumowe uszczelki i przewody (w rzeczywistości poprzez każdy materiał oprócz metalu i szkła). Płyn hamulcowy, który znajduje się w układzie, ma niższy punkt wrzenia niż nowy płyn. Dlatego określone dla niego zostały dwie minimalne wartości, znane jako „suchy“ i „mokry“ punkt wrzenia. „Suchy“ dotyczy nowego płynu, z kolei „mokry“  to punkt wrzenia płynu, który zawiera około czterech procent wody. Taka była średnia ilość, jaką DOT stwierdził w losowo wybranych pojazdach po pewnym czasie użytkowania. Dlatego przy wyborze należy kierować się „mokrym“ punktem wrzenia.   

Dlaczego DOT 5.1

DOT 5.1 ma wyższą wartość mokrego punktu wrzenia (190° C) i o połowę niższą w stosunku do DOT 4. W praktyce oznacza to, że system z płynem DOT 5.1 ma mniejsze opóźnienie, zapewnia szybszą reakcję pedału hamulca i lepszą modulację działania ABS. Ponadto, niższa lepkość ułatwia odpowietrzanie i osadzanie okładziny. Płyn DOT 5.1 wykazuje się także mniejszą zmianą objętości w wyniku wahań temperatury – pozwala to na stabilne działanie hamulców w szerokim zakresie temperatur.

Charakterystyka płynów hamulcowych:

Adnotacja: Specyfikacja DOT 2 jest przetarzała. Płyny DOT 3 są  powszechnie stosowane w Ameryce Północnej. W Europie powszechnie stosuje się DOT 4 i DOT 5.1.

Płyn hamulcowy należy do tzw. elementów bezpieczeństwa pojazdu. Zbyt niska temperatura wrzenia „na mokro“ może doprowadzić do powstania pęcherzyków powietrza w systemie hamulcowym. Podczas zjeżdżania ze wzniesienia lub przy częstej aktywności hamulców, temperatury na tarczach hamulcowych sięgają ponad 800° C. Wysokie temperatury prowadzą do przedwczesnego wyeksploatowania płynu hamulcowego i przyczyniają się do znacznego obciążania uszczelek w strzemienu i w wałkach kół. Jednak o wiele bardziej niebezpieczne jest wytwarzanie się pęcherzyków powietrza. Podczas hamowania gaz ulega sprężeniu i częściowo rozpuszczają się w pinie. Ponieważ jednak zawartość płynu w głównym cylindrze hamulcowym jest stosunkowo niska – około 10-15 ml, może w takim przypadku dojść do sytuacji, w której hamulec nie zadziała. 

Im niższy jest punkt wrzenia płynu hamulcowego, tym większe jest niebezpieczeństwo niezadziałania hamulca. Dlatego zaleca się wymianę płynu zawsze po przejechaniu < 20 000 km rocznie lub najpóźniej po okresie dwóch lat. 

„”

Z wykorzystaniem materiałów spółki Fuchs Oil

„

Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą:
Regeneracja przekładni kierowniczych
Regeneracja turbosprężarek
Regeneracja pomp wtryskowych
Regeneracja pompowtryskiwaczy
Regeneracja wtryskiwaczy